Vriendschap is belangrijk, dat weten we allemaal en het blijkt ook uit onderzoek: mensen met een kring van vrienden om zich heen zijn zowel lichamelijk als geestelijk gezonder én ze leven langer. Aan de andere kant zorgt gedoe met vrienden soms ook voor veel spanning. Iedereen weet wel vriendschapsvoorvallen te benoemen van de afgelopen weken die stress gaven, en dingen van jaren geleden die nog steeds boosheid en verdriet losmaken. Ook dat blijkt uit onderzoek: van onze sociale contacten roept ongeveer de helft niet alleen positieve, maar ook negatieve gevoelens op.
Juist voor mensen met psychische problemen die hun vrienden heel goed kunnen gebruiken, is het maken en vasthouden van vrienden vaak ingewikkeld. Door hun aandoening zijn ze onzeker over zichzelf, vanwege angst of somberheid trekken ze zich soms terug en het stigma dat nog altijd kleeft aan psychiatrische ziekten komt daar nog eens bovenop.
Om cliënten te helpen positieve vriendschappen op te bouwen en vast te houden, besteden mijn collega’s en ik consequent aandacht aan dit onderwerp. Zowel voor mensen binnen- als buiten de psychiatrie blijkt een deel van de vriendschapsstress het gevolg is van wijdverbreide en hardnekkige denkfouten. Wanneer mensen hier meer over te weten komen, kan dat hen helpen om de vriendschapsstress die hiermee samenhangt te vermijden.
Eén zo’n denkfout is de overtuiging dat iedereen een beste vriend of vriendin zou moeten hebben. Die gedachte leidt ertoe dat mensen ofwel met klem het label ‘beste’ op één van hun vrienden plakken, of zich schamen omdat ze er geen hebben. Het label BFE is ook wanneer je gezegend bent met een super speciale vriend of vriendin gevaarlijk, want vriendschappen veranderen met de jaren. Soms lopen levens uit de pas, de een krijgt eerder een vaste relatie, de ander kiest een intensieve carrière, er komen kinderen. Allemaal dingen die kunnen maken dat je minder met elkaar deelt. Juist wanneer je iemand hebt uitgeroepen tot officiële beste vriend of vriendin, kan de verwijdering die ontstaat leiden tot boosheid en verwijten, of zelfs tot een breuk. Als je geen rangorde hebt aangebracht in je vriendschappen, is het minder ingrijpend als iemand voor korte of lange tijd wat meer naar de achtergrond van je sociale leven schuift.
In de aanloop naar het uitkomen van de jeugdthriller Vlinder, waar vriendschapsproblemen een rol in spelen, werkten mijn collega en ik met onze therapiegroep aan dit thema. Later in dezelfde week gaf ik een training aan een groep hulpverleners waarin de verschillende denkfouten die vriendschappen onnodig ingewikkeld maken besproken werden. En aan het einde van de week was ik als schrijfster te gast op een middelbare school en - je raadt het al – opnieuw ging het over vriendschap. Wat bleek? De discussie in de verschillende groepen waren eigenlijk heel vergelijkbaar. Zowel de psychiatrische cliënten, de hulpverleners als de middelbare scholieren herkenden veel in de beschrijving van vriendschapsstress en vonden het een eyeopener om over denkfouten na te denken. Het was mooi om te merken dat er op dit gebied eigenlijk geen verschil is tussen mensen binnen en buiten de psychiatrie. Iedereen wil hetzelfde: gehoord en gezien worden, samen tijd doorbrengen, leuke dingen doen en gewaardeerd worden om wie we zijn.
