Tijdens de evolutie had het een voordeel om op negatieve signalen gericht te zijn: de vroege mens die op de steppe stond te genieten van mooie wolkformaties had een kleinere overlevingskans dan degene die het gevaar al aan zag komen als het niet meer was dan een stip aan de horizon. Ook tegenwoordig kan het soms voordelen hebben om op negatieve signalen gespitst te zijn. Wie midden in de nacht op straat loopt, kan waarschijnlijk beter op louche types letten dan zich overgeven aan blijmoedige mijmeringen. Maar als je op het werk van drie collega’s complimenten krijgt en van één kritiek en de negatieve opmerking blijft dagenlang door je hoofd spelen terwijl de positieve opmerkingen nauwelijks impact hebben, getuigt dat niet van levenskunst.
Personages in boeken bewegen zich zelden evenwichtig en blijmoedig door het leven. Wie geen last heeft van denkfouten als de negativity bias’, is hooguit geschikt als bijpersonage. De hoofdpersoon worstelt bijna per definitie met onopgeloste conflicten en spanningen uit een duister verleden, werkt zichzelf onbedoeld tegen, lijdt aan het leven en krijgt er op zijn gunstigst in de loop van het verhaal meer grip op.
Personages in thrillers doen wat dat betreft niet onder voor hun literaire collega’s. De neiging het negatieve meer gewicht te geven kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat iemand datgene wat anderen doen zo uitlegt, dat wraak nemen onvermijdelijk wordt. Ook kan iemand door de negativity bias mogelijkheden om te ontsnappen of een gevaarlijke situatie te omzeilen over het hoofd zien.
Voor wie niet tussen de pagina’s van een boek leeft, kan het wenselijk zijn om minder in de greep van de negativity bias te leven. Gelukshoogleraar Sonja Lyubomirsky, beschrijft in ‘The How of Happiness’ een aantal strategieën waarmee je deze denkfout tegen kunt gaan.
Een strategie die geknipt is voor de decembermaand, is het samen met dierbaren positieve herinneringen ophalen. Praten over leuke dingen die je samen hebt meegemaakt, blijkt een effectieve manier om de sombere bril die bij de negativity bias hoort te vervangen door een positievere.
Ook effectief is het regelmatig opschrijven van dingen waar je blij mee bent. Uit onderzoek blijkt dat het effect hiervan voor de meeste mensen optimaal als je het een keer per week doet en niet - zoals vaak wordt aangeraden – dagelijks. Lyubomirsky benadrukt dat de optimale frequentie per persoon verschilt, het is een kwestie van uitproberen. Veel meer dan een mooi schrift en een minuut of tien per week is er niet nodig om een start te maken.
Er is nog een strategie die bij uitstek geschikt is voor de decembermaand. In een experiment werden mensen gevraagd vier dagen achter elkaar twintig minuten te schrijven over hun ‘best possible self’. Deze oefening bleek een groot effect te hebben op het geluksgevoel. Lyubomirsky verklaart dit als volgt: door te schrijven over hun ‘best possible self’ krijgen mensen inzicht in hun doelen, in datgene wat echt belangrijk voor ze is en dat maakt de stap om over te gaan tot actie kleiner. Het aanpakken van de negativy bias is niet zo moeilijk als je misschien zou denken. Aan WP, de hoofdpersoon uit
Alibi, vertel ik dit allemaal niet. Het is de bedoeling dat zij in mijn volgende boeken terugkomt en als ze te snel verstandiger en evenwichtiger wordt, ben ik haar kwijt.
