Verwarde dreigers in Nederland, is de titel van de nascholingsmodule die als eerste mijn aandacht trekt. Meteen gaan mijn gedachten terug naar het manuscript dat ik heb ingeleverd. Stel je voor dat ik straks tot de slotsom kom dat er fouten in mijn verhaal zijn geslopen, dat de personages van wie de grootste dreiging uitgaat volgens de stand van de wetenschap helemaal niet gevaarlijk zijn? Snel begin ik te lezen.
Er zijn verschillende typen bedreigers, waarvan de belangrijksten de gefrustreerde-, de verwarde-, en de verward-gefrustreerde bedreiger zijn.
De gefrustreerde bedreiger is iemand die ergens verontwaardigd over is en die dit kenbaar wil maken. Deze persoon is niet zo gevaarlijk, op het moment dat hij de bedreiging uit, heeft hij zijn onvrede al onder het voetlicht gebracht. Een hoog woorden-maar-geen-daden gehalte dus, en daarmee niet zo geschikt als personage in een thriller.
De verwarde bedreiger lijdt aan psychosen, die is het contact met de werkelijkheid verloren en leeft in een waanwereld met grillige overgangen tussen goed en kwaad. Deze persoon is onvoorspelbaar: soms is hij zo ver heen dat hij niet meer doelgericht kan handelen, maar als hij dit nog wel kan, is hij zeer gevaarlijk.
Een verward-gefrustreerde bedreiger lijdt aan minder verregaande psychiatrische problematiek. Die is het contact met de realiteit niet verloren, maar heeft bijvoorbeeld last van trauma’s in het verleden, of van heftige stemmingsschommelingen. Ook deze bedreiger kan gevaarlijk zijn.
Hoofdpersoon WP verdenkt verschillende mensen ervan schuld te hebben aan het delict dat in Spiegelbeeld centraal staat. Er lopen verschillende gefrustreerde types rond waar wel een steekje aan los zit en er is ook iemand die losraakt van de werkelijkheid. Wie is volgens de wetenschap de meest waarschijnlijke dader?
Het inschatten van gevaar is een lastig ding. Psychologen en psychiaters worden regelmatig door rechtbanken ingehuurd om te voorspellen of een verdachte in de toekomst opnieuw een delict zal plegen, maar eigenlijk zijn ze daar heel slecht in. Want een van de weinige goede voorspellers is eerder gebleken gevaar. Met andere woorden: als iemand eenmaal agressief is geweest, is de kans dat dit opnieuw voorkomt duidelijk verhoogd. Je hoeft geen psycholoog of psychiater te zijn om zo’n voorspelling te doen.
Naast die ene grote voorspeller, zijn er nog een aantal andere zaken die statistisch gezien de kans dat iemand gevaarlijk wordt vergroten, zoals trauma’s, een persoonlijke crisis, verlies of verlating, verslaving, wapenbezit. Er zijn ook omstandigheden die de kans dat iemand overgaat tot agressieve daden verkleinen: een vaste woonplek, stabiele relaties en een vaste dagbesteding.
Weer denk ik aan Spiegelbeeld. Klopt wat ik gelezen heb met de plot? Zowel risico verhogende als risico verlagende factoren komen voor bij de personages die het boek bevolken. En ja, de puzzelstukjes vallen uiteindelijk op wetenschappelijk verantwoorde wijze in elkaar. Al hoop ik wel dat de lezer pas in de laatste hoofdstukken door krijgt hoe…
